Karadenize Yine Kar Yağdı Fındık Fiyatları Yükselir Mi?

Fotoğraf Ordu ilimizde daha yeni çekildi. Üstelik ilimizin çok yüksek rakımlı bölgelerine ait bir fotoğraf da değil.

Geçen yıl yağan kar ve görülen don olayı nedeniyle 2014 yılı rekoltesini oluşturacak fındıklar yanmış, sadece alçak kesimlerde ve dere vadilerinde sis oluşumunun korumasıyla kurtulan fındıklar üreticileri sevindirebilmişti. Ancak yüksek kesimlerde hasat için bahçelere hiç girilmediği gibi, sadece geçen yılın rekoltesi değil, fındık ağaçları bile kurumuştu. Köklerden gelen filizler tekrar büyüyüp mahsül verene kadar Karadeniz'in yüksek rakımlı bölgelerinin önemli bir bölümünde fındık hasatı yapılamayacak.

Bu gelişmeler üzerine aşırı düşük gerçekleşen 2014 fındık rekoltesi fındık fiyatlarının hiç görülmediği kadar yükselmesine neden oldu. Depolar kurudu, geçmiş yıllardan kalan stoklar tükendi.

Ancak üreticilerin büyük bölümü yükselen fındık fiyatlarına sevinemediler. Çünkü geçmiş yıllara göre çok az miktarda ürün elde edebildiklerinden yükselen fındık fiyatları ellerine daha fazla para geçmesini sağlayamadı. Hatta hiç fındık elde edemeyenler oldu. Hal böyle olunca da üreticileri bu yılın fındığını gözler oldu. Ancak karadenizde Nisan ayına yaklaştığımız şu günlerde, havaların ısınmasıyla yeşeren dalların üzerine yine kar yağması endişeye yol açtı.

Yeşermeye başlayan dalların üzerine yağan kar 2015 yılı fındık rekoltesinin düşük olacağı yönünde endişeye yol açıp hem üreticileri hem de bu sektörde faaliyet gösteren tüccarları ve sanayicileri kara kara düşündürüyor.

Yağan kar bu yılın mahsülüne de zarar verirse 2015 yılında fındık fiyatlarında yeni rekorlar görülebilir. Hatta 2015 yılı hasadı yapılmadan piyasalarda fındığın fiyatını şimdiden yükseltebilir. Geçen yıl görülen don olayından sonra fındık fiyatları rekoltenin düşük olacağının anlaşılması üzerine hızla yükselmişti.Yine benzer bir hareket görmek şaşırtıcı olmayacaktır.

Kar yağışını endişeyle karşılayan karadenizli çiftçiler, "Böyle giderse fındığı kilogramı 25 TL'yi görür" diyor. Ancak bunu umuttan ziyade endişe ile söylüyorlar. Çünkü ellerinde fındık olmazsa, fındık fiyatlarının yükselmesi onlar için bir anlam ifade edemeyecek.

Fındık Fiyatları Nereye Gidecek?

23 Ağustos 2014 tarihli yazımda (yazıya buradan ulaşabilirsiniz) fındık fiyatlarının 20 TL/Kg'a yükselmesini beklemenin hayalcilik olacağını ifade etmiştim. Ekonomi alanında öngörüde bulunmak tehlikeli bir iştir. Görülen o ki bu öngörümde yanılacağım. Ancak buradaki hata çok da büyük bir yanılma sayılmaz. Çünkü aynı yazımda kurun fındık üreticileri lehine hareket edeceğini de öngörmüştüm ve bu gerçekleşiyor. TL değer kaybediyor ve hem uluslar arası piyasalara hem de iç dinamiklere bakıldığında TL'nin daha da değer kaybedebileceği açık bir şekilde görülüyor.

İşlenmemiş kabuklu fındık fiyatları 20 TL'ye çok yaklaştı. Eğer 20 TL'ye ulaşırsa öngörümde yanılmış olacağım ve gidişat 20 TL'yi geçebileceği yönünde. Medyada da yoğun ilgi gören ve haberlere konu olan fındık fiyatlarındaki yükseliş karşısında yorum yapanlar genellikle fındığı işleyip satan kişiler. Bu kişiler üreticiden fındığı olabildiğince ucuz almak isteyeceklerdir. Bu nedenle genellikle yükselen fındık fiyatları için yanlış olmasa da yanıltıcı bilgi verip üreticilerin ellerindeki fındığı bir an önce pazara sürmesini sağlamayı amaçlıyorlar. Haberlerdeki yorumlarına bakıldığında bunu net bir şekilde görmek mümkün. Peki üreticiler eğer ellerinde kaldıysa, fındığı piyasaya sürmek için daha beklemeliler mi? Fiyatlar daha da yükselir mi?

Öncelikle belirtmek gerek ki üreticilerin elinde çok çok az fındık kalmış durumda. Üstelik depolardaki önceki yıllara ait fındıklar da tükendi. Yani fındık kıtlığı var. Ekonomide bir ilke vardır, değişmez ve kesindir. Az olan ve talep edilen şey kıymetlenir. Fındık da az, o halde daha da değerlenmesi beklenebilir. Üstelik değer kaybetmeye devam edeceği öngörülen TL de fındık fiyatlarının TL cinsinden -ki üretici fındığını TL ile satar- yükselteceği anlamına geliyor. 2015 yılı Mayıs ayına kadar veya Mayıs ayı içinde fındığın 25 TL'ye yükseldiğini dahi görmek mümkün olabilir artık.

Fındık fiyatlarını etkileyecek en temel unsur hava şartlarıdır. Bugün fındık fiyatlarının bu kadar yükselmesinde, 2014 yılı Nisan ayı sonunda Karadeniz bölgesinde yaşanan don olayının etkisi büyüktür. Aşırı soğuk geçen bir gece bile 2014 yılı mahsulünü dalında kavurmuştur. Vadilerde ve deniz kıyısı gibi alçak bölgelerdeki üreticiler bu zarardan kurtulmuş olsalar da, yüksek kesimlerde yer alan arazilerde hiç hasat yapılamamıştır. 2015 yılı baharında da böyle talihsiz bir iklim olayının yaşanması veya yaz aylarında meydana gelebilecek aşırısı sıcaklar ve uzun süre devam edecek bir kuraklık yine rekolteyi olumsuz etkileyebilir. Fındık rekoltesini olumsuz etkileyecek hava şartlarının yaşanması halinde ise fındık fiyatları yine yüksek kalacaktır. Ancak verimli bir 2015 yılı yaşanırsa fiyatlar düşüş eğilimine girecektir.

Elinde Fındığı Olanlar Ne Yapmalı?

Elinde fındığı olanlara şöyle veya böyle yapın demek çok da doğru değil. Mevcut yüksek fiyatlardan ellerinden çıkarıp uzun yıllardır hiç satmadıkları bir fiyattan ürünlerini satmanın keyfini sürebilirler. Ancak biraz daha sabredip fiyatların daha da yükselmesini de bekleyebilirler. Yine mevcut fındığın bir kısmını satarak karı garantilemek ve kalan kısmını da olası bir yükseliş için bekletmek de tercih edilebilecek bir yol. Kısacası fındığı olan üreticiler bu yıl karlı ve zarar etseler de kardan zarar etmiş olacaklar. Bundan bir iki yıl önce 3 Kg fındık satıp kazanabildikleri parayı bu yıl 1 Kg fındık ile kazanabiliyorlar. Ancak pek çok üreticinin ya rekoltesi düştü ya da daha da kötüsü oldu ve hiç fındık elde edemedi. Yani ekmeğini fındıktan kazananların hepsi bu fiyatların sefasını süremiyor.

2014 yılı fındık ihracat rakamları açıklandı. Bu rakamlara bakıldığında 2012 yılından hiç mahsul kalmadığı görülüyor. 2013 yılından kalan az miktar mahsulün de tükenmiş olduğunu anlamak çok kolay. 2014 yılı mahsulünün de anında tükendiğini söylemek çok da yanlış olmaz. Tabloyu inceleyebilmeniz için paylaşıyoruz.

2014 yılı Fındık İhracat Tablosu

FINDIK FİYATLARI 15 TL'Yi GEÇEBİLİR Mİ?

2014 yerel seçimlerinin olduğu 30 Mart günü meydana gelen kar yağışı ve aşırı soğuklar nedeniyle ülkemizde fındık rekoltesi bu yıl önemli ölçüde düşük kaldı. Sadece alçak vadiler ve denize yakın kesimler gibi dar alanlarda fındık bol iken rakım yükseldikçe durum vahim şekilde değişti. Yüksek rakımlarda bu yıl hiç hasat yapamayan pek çok fındık üreticisi var. Orta rakımlarda ise yine vadiler ve görece alçak kesimlerde az çok olmakla birlikte kısmen var kısmen yok bir durum mevcut. Üreticilerin çoğu ya hiç fındık hasat etmedi ya da ortalamanın çok çok altında bir fındık elde edebildi.

Geçtiğimiz yıllarda da fındık rekoltesinin genelde düşük seyretmesi nedeniyle depolardaki mevcut fındık stoku tükenmiş durumda. Zaten depoda uzun süre bekleyen fındıkların tadı değiştiğinden tüketimden ziyade fındık yağı üretimi için kullanılıyorlar.

Yeni sezon fındık fiyatları her yıl Ağustos ayında serbest piyasada belli bir değerden başlar, Eylül ve Ekim aylarında üreticilerin yeni mahsülü pazara indirmesiyle, yani artan arza bağlı olarak kısmen düşer ve ilerleyen dönemlerde arz/talep dengesine göre yavaş yavaş yükselen veya dar bir bantta dalgalanan bir seyir izler. Genellikle fındıkta tavan fyat Mayıs ayında görülür.

2014 yılının da çok farklı olmayacağı öngörülebilir. Ancak burada dikkat çekici bazı noktalar var. Giresun Ticaret Borsası'nın verilerine göre 18 Ağustosta kabuklu fındığın kilogram fiyatı 11,20 TL iken 20 Ağustosta 11,00 TL'ye gerilemiş. Ordu'da yetişen levant kalite fındığın kg fiyatı ise 10,00 TL civarında. Bu fiyatların Eylül ayı içerisinde 9,00 hatta 8,00 TL'ye kadar gerilemesi mümkün olabilir. Ancak üreticilerin büyük bölümü, özellikle ödenecek acil borçları olmayanlar fındığı 15,00 TL'den ucuza satmaya niyetli değil. Yani fındık üreticisinin fiyat hedefi bu yıl 15,00 TL/Kg. Peki ya daha da yükselebilir mi?

Fındık rekoltesinin düşük olacağının anlaşılmasıyla Nisan ve Mayıs aylarında yükselen fındık fiyatları 10,00 TL'ye ulaşınca elinde stok bulunan üreticilerin önemli bölümü fiyatlar düşer endişesi ile ellerindeki stoku s
attılar. Fındık fiyatları 15,00 TL'ye çıkarsa büyük bölümü bu satıştan önemli oranda zarar etmiş olacak.

Peki fındık fiyatları 20,00 TL/Kg olabilir mi? 

1 Kg kabuklu fındık için (Giresun kalite) 20,00 TL oldukça yüksek bir fiyat. Fiyatın 15,00 TL'yi geçmesi beklenebilir ama 20,00 TL'ye çıkmasını beklemek biraz hayalcilik olabilir. Yine de ekonomik sıkıntı çekmeyen üreticileri sezon kapanana kadar bu fiyatı hedefleyip beklemeyi tercih edebilirler. Ancak sezon kapanmadan ellerindeki ürünü piyasaya sürmeleri onlar için daha hayırlı olacaktır. Çünkü olağanüstü hava şartları nedeniyle düşük olan 2014 rekoltesi nedeniyle yükselen fiyatlar, 2015 yılı için geçerli olmayabilir. 2015 yılı fındık açısından verimli bir yıl olursa tekrar fındığın Kg fiyatı 5,00 TL'ye kadar gerileyebilir. Stokta fındık olmamasındna dolayı daha da düşmesi pek olası görünmüyor.

Fındığın fiyatını etkleyen bir önemli etken de kur. ABD'de açıklanan ekonomik veriler Doların değerlenmesini destekler nitelikte. Dolarda değer artışı olmasa bile bu etki ile kurun aşağı sert inişler yapması pek olası görünmüyor. Özellikle de 2015 yılında ABD'de faiz artırımı olursa dolar kuru yukarı seyir göstermek isteyecektir. Bu yukarı seyir başka etkenlerce de desteklenirse kurda önemli artışlar olabilir. Dolar kuru yükselmesi ise fındık fiyatının TL bazındaki fiyatını yukarı yönlü etkiler. Bu da demek oluyor ki önümüzdeki dönemde kur da fındık üreticisinin yanında olacak.

Nutella markasının sahibi İtalyan Ferrero şirketi yükselen fındık fiyatları nedeniyle ABD'nin Oregon eyaletindeki üreticilerden fındık alacağını duyurdu. Türkiye dışındaki fındık üretimi yapılan ülkelerdeki üretim fiyatların yükselişini etkileyebilir. Anca dünyadaki toplam üretimin %70'inden fazlasını gerçekleştiren ülkemizde yaşanan rekor rekolte düşüşü global piyasalardaki fındık fiyatlarının yükseltecektir. Bunun önünde duracak bir güç yoktur.

Fındık üreticileri ne yapmalı?

Fındık üreticileri ellerindeki mahsülü mümkün olduğunca pazara indirmemeli. Acil nakit ihtiyaçları varsa ihtiyaçlarını karşılayacak kadar ürün satmalı. Sezon boyunca fiyatları takip etmeli ve mümkün olan en yüksek seviyeden ürünü elinden çıkarmalı. Ancak bu yıl üreticilerin gelecek sezona fındık saklamaları büyük risk almak olacaktır. Gelecek yıl fındıkta bolluk yaşanması durumunda bu yıl görülecek fiyatları görmek hayal olacaktır.

Fındık ile ilgili güncel haberleri BURADAN takip edebilirsiniz.

Fındık Fiyatları Yükselecek Mi?

Fındık

Fındık rekoltesi bu yıl ülkemizde bölgesel bazda büyük farklılık gösteriyor. Giresun ve Ordu'da belli bölgelerde rekolte iyiyken bazı diğer bölgelerde oldukça düşük. Bu dengesizliğin ülkemizdeki toplam üretime yansıması ise ancak ilerleyen dönemlerde belli olacak.

Bununla birlikte ilk açıklanan fındık fiyatları üreticilerin yüzünü güldürmüş değil. Bu yazıyı yazarken Fiskobirlik'in internet sitesinden 03.09.2012 tarihli fındık fiyatlarını kontrol ettim. Giresun kalite fındık için asgari ve aazami fiyatlar sırası ile 4,50 TL ile 4,60 TL iken, Düzce'de ve Akçakoca'da 3,80 TL ila 3,90 TL, Ünye'de 3,90 TL ila 4,00 TL, Ordu'da 3,90 TL ila 3,95 TL ve Trabzon'da 3,85 TL ila 3,90 TL aralığında değişiyordu. Fiyatlardan da görüldüğü üzere azami ve asgari fiyatlar arasında ancak 5-10 kuruşluk bir fark bulunuyor.

Fındık Fiyatları

Serbest piyasa fındık fiyatları 2012 yılında sezone düşük başlamış olsa bile, genel beklenti bu yıl dünya fındık ihtiyacının yaklaşık %70'ini tek başına karşılayan ülkemizde rekoltenin ortalamanın altında kalacağı ve bu nedenle fındık fiyatlarının zaman içerisinde yükseleceği yönünde. Üstelik bu yıl dünyaya hakim olan aşırı sıcaklar ve kuraklık nedeniyle İtalya ve İspanya gibi fındık tarımının yapıldığı diğer ülkelerde de rekoltede önemli ölçüde düşüş bekleniyor. Tüm bunları üst üste koyduğumuz zaman, ekonominin genel ilkelerinden olan arz-talep dengesi gereği fındık fiyatlarının yükseleceğini öngörmek için ekonomist olmaya da kahin olmaya da gerek yok.

Hemen her yıl olduğu gibi bu yıl da fındık fiyatları sezona düşük başladı. Bu durumdan en çok borçlu olan üreticiler etkileniyor. Genellikle fındık tüccarlarından banka kredilerinden çok daha yüksek faizle borçlanan ( burada fındık tüccarlarının önemli bir kısmının aynı zamanda tefecilik yaptığını da belirtmek gerek ) fındık üreticileri, borç aldıkları tüccarların da baskısı ile ellerindeki mahsülü ilk açıklanan bu düşük fiyattan piyasaya sürmek zorunda kalıyorlar. Ellerine az para geçen üreticiler bir sonraki yıla kadar hem geçinebilmek hem de gübre, ilaç gibi ihtiyaçlarını karşılayabilmek için tekrar borç için tefecilik yapan tüccarların kapısını çalmak zorunda kalıyorlar. Belki de biraz bu nedenle, borçlu olanların fındığını düşük fiyattan almak için hemen her yıl fındık fiyatları düşük bir seviyeden sezonu açıyor ve yavaş yavaş yükseliyor.

Fındık fiyatlarının düşük fiyattan sezonu açmasındaki bir diğer etken olarak da, daha fındık doğumu olmadan büyük fındık tüccarlarının yurtdışı bağlantıları ile sabit fiyat üzerinden ticari anlaşmalar yapmaları ve bu nedenle rekoltenin düştüğü yıllarda fiyatların yükselmesini engellemek için çaba gösteriyor oldukları da iddialar arasında yer alıyor.

Bununla birlikte 2012 yılında fındık fiyatlarının rekolte düşüklüğü nedeniyle çok kısa bir sürede yükseleceğini öngörmek çok hatalı olmaz. Geçtiğimiz dönemlerde de rekolte ortalamanın altında kalmış ve bu da mevcut depolardaki fındık stoklarının büyük ölçüde azalmasını sağlamıştı. Mevcut stokların azalmış olması da, rekoltenin yine düşük olacağı 2012 yılında fındık fiyatlarının oldukça yükseleceği anlamına gelebilir. İç piyasada üreticiler birkaç ay içerisinde ellerindeki mahsülü 50 randıman kabuklu fındık için 6.50 TL ya da üzerinde bir fiyattan satma imkanına sahip olabilirler. Bu fiyatlar geçen yıl serbest piyasada aşılmıştı. Bu yıl stokların da etkisinin çok az olacağından ya da hiç olmayacağından bu fiyatları çok daha erken görmek mümkün olabilecektir. Hatta yılbaşından sonra 50 randıman kabuklu fndık için 7.00 TL üzeri bir fiyat görmek mümkün olabilecektir.

Borçlu olanlara ve ellerindeki mahsülü en kısa sürede satmak zorunda olanlara mümkün olduğunca beklemelerini tavsiye ediyorum. Borcu olmayanlar ise fındıklarını depolarında tutabilirler.